Jak działa kompas? – Poradnik dla początkujących

Kompas to niezastąpione narzędzie dla każdego miłośnika podróży i osób, które często poruszają się po nieznanym terenie. Jeśli zastanawiasz się, jak działa kompas, to dobrze trafiłeś. W poniższym artykule przybliżymy podstawy działania oraz zasady korzystania z tego urządzenia.

Czego dowiesz się z artykułu?

• Jak działa kompas?
• Jakie wyróżnia się rodzaje kompasów?
• Jak korzystać z kompasu?

Zasada działania kompasu

Zasada działania kompasu opiera się na oddziaływaniu magnetycznym Ziemi. Magnetyczna igła kompasu jest zwykle wykonana z neodymu i jest permanentnie namagnesowana. Pod wpływem pola magnetycznego Ziemi igła obraca się, tak aby jej biegun północny wskazał na biegun magnetyczny Ziemi.

1. Polarność igły magnetycznej: Kompas składa się z igły magnetycznej, która jest cienkim, lekkim magnesem. Igła jest zazwyczaj malowana w kolorze czerwonym na jednym końcu i w kolorze białym lub niebieskim na drugim końcu. Czerwony koniec wskazuje na północ magnetyczną.
2. Magnetyczne pole Ziemi: Ziemia ma własne pole magnetyczne generowane przez ruch płynnego żelaza w jej jądrze. To pole magnetyczne jest zorientowane wzdłuż linii północ-południe, co oznacza, że igła magnetyczna w kompasie porusza się wzdłuż tych linii.
3. Działanie przeciwwagi: Igła magnetyczna jest montowana na lekkiej osi, która umożliwia jej swobodne obracanie się. Aby zapobiec nadmiernemu chwiejności, kompasy często mają umieszczoną przeciwwagę na przeciwległym końcu od igły.
4. Odczyt kierunku: Aby odczytać kierunek za pomocą kompasu, należy trzymać go płasko w dłoni i poziomo, aby igła mogła obracać się swobodnie. Upewnij się, że znajdujesz się z dala od innych magnetycznych przedmiotów, które mogłyby zakłócić pole magnetyczne.
5. Północ magnetyczna vs północ geograficzna: Ważne jest zrozumienie różnicy między północą magnetyczną a północą geograficzną. Północ magnetyczna wskazuje na kierunek wzdłuż linii pola magnetycznego Ziemi, podczas gdy północ geograficzna wskazuje na geograficzny biegun północny.

Jak korzystać z kompasu?

Aby poprawnie odczytać wskazania kompasu, należy postępować zgodnie z poniższymi krokami:

1. Ustaw się na płaskim terenie, unikając miejsca blisko metalowych przedmiotów czy urządzeń elektrycznych, które mogą zakłócić działanie kompasu.
2. Ustaw kompas poziomo i pozwól igle się ustabilizować.
3. Odczytaj wskazanie igły – wskazuje ona kierunek północny.
4. Aby określić kierunek innego punktu, ustaw się tak, aby cel był przed tobą, a następnie odczytaj wskazanie kompasu.

Warto również pamiętać, że biegun magnetyczny Ziemi nie pokrywa się dokładnie z biegunem geograficznym. W związku z tym, podczas korzystania z kompasu, warto znać wartość tzw. deklinacji magnetycznej, czyli różnicy między kierunkiem magnetycznym a geograficznym.

Rodzaje kompasów

Istnieje kilka różnych rodzajów kompasów, z których każdy ma swoje unikalne cechy i zastosowania. Oto kilka głównych rodzajów kompasów:

• Kompas magnetyczny: Jest to najpopularniejszy rodzaj kompasu, który wykorzystuje igłę magnetyczną wskazującą kierunek północny. Może być stosowany zarówno w nawigacji lądowej, jak i morskiej. Kompasy magnetyczne są proste w obsłudze i niezawodne, ale mogą być podatne na zakłócenia zewnętrzne.

• Kompas kierunkowy: Ten rodzaj kompasu, znany również jako kompas bez wskazania kierunku, pozwala określić kierunek, ale nie pokazuje dokładnej orientacji północ-południe. Zamiast tego, wykorzystuje się go do ustalania kierunku w stopniach na podstawie punktu odniesienia.

• Kompas bruntona: Kompas bruntona to specjalistyczny kompas używany głównie w geodezji i geologii. Posiada precyzyjne wskazania kierunku i skale, które umożliwiają pomiar azymutów, nachylenia i odległości.

• Kompas lustrzany: Ten rodzaj kompasu, znany również jako kompas w lustrze, jest często stosowany w nawigacji lotniczej. Składa się z lustra, na którym odbija się obraz igły magnetycznej. Użytkownik patrzy przez lusterko, aby zsynchronizować obraz igły z jej odbiciem, co umożliwia precyzyjne odczytanie kierunku.

• Kompas elektroniczny: Kompasy elektroniczne wykorzystują czujniki magnetyczne i elektroniczne układy pomiarowe do określania kierunku. Są bardziej zaawansowane technologicznie i oferują dodatkowe funkcje, takie jak wyświetlacz cyfrowy, pamięć pomiarów i możliwość pomiaru azymutów.

• Kompas GPS: W dzisiejszych czasach coraz bardziej popularne stają się kompasy GPS, które wykorzystują system pozycjonowania satelitarnego do określania kierunku i lokalizacji. Dzięki połączeniu GPS z kompasem magnetycznym można uzyskać precyzyjne i dokładne informacje o kierunku.

Każdy z tych rodzajów kompasów ma swoje zalety i ograniczenia, a wybór zależy od konkretnych potrzeb i zastosowań.

Warto również pamiętać, że kompasy mogą być zakłócone przez bliskość magnetycznych źródeł pola, takich jak metalowe przedmioty, silne magnesy czy elektroniczne urządzenia. Dlatego ważne jest korzystanie z kompasu z dala od tych potencjalnie zakłócających czynników.

Jak korzystać z kompasu?

Aby poprawnie odczytać wskazania kompasu, należy postępować zgodnie z poniższymi krokami:

1. Ustaw się na płaskim terenie, unikając miejsca blisko metalowych przedmiotów czy urządzeń elektrycznych, które mogą zakłócić działanie kompasu.
2. Ustaw kompas poziomo i pozwól igle się ustabilizować.
3. Odczytaj wskazanie igły – wskazuje ona kierunek północny.
4. Aby określić kierunek innego punktu, ustaw się tak, aby cel był przed tobą, a następnie odczytaj wskazanie kompasu.

Warto również pamiętać, że biegun magnetyczny Ziemi nie pokrywa się dokładnie z biegunem geograficznym. W związku z tym, podczas korzystania z kompasu, warto znać wartość tzw. deklinacji magnetycznej, czyli różnicy między kierunkiem magnetycznym a geograficznym.